Przewlekła choroba nerek

Co to jest przewlekła choroba nerek?

Przewlekła choroba nerek to stan, kiedy nerki nie spełniają swojej roli, są niewydolne. Tracą część swoich zdolności do oczyszczania, filtrowania krwi z produktów przemiany materii czy nadmiaru płynów. Te płyny i odpady przemiany materii w połączeniu tworzą w zdrowych warunkach mocz. Poprzez nieprawidłową pracę nerek, przyczyniają się one do tego, że w organizmie gromadzą się niepożądane złogi, płyny, które zatruwają ciało i są szkodliwe dla zdrowia.

Nerki odpowiadają też za kontrolę poziomu w organizmie potasu, fosforu, sodu, wapnia i innych substancji chemicznych. Wiele ważnych funkcji ciała zależy od prawidłowej pracy nerek. Także, gdy nerki nie mogą wykonywać swoich funkcji i takie uszkodzenie trwa dłużej niż 3 miesiące, kwalifikuje się to jako chorobę przewlekłą. Klasyfikuje się ją już jako chorobę cywilizacyjną.

Co powoduje powstawanie choroby?

Najczęstszą przyczyną powstawania choroby jest wysokie ciśnienie krwi. Aby filtrowanie przebiegało prawidłowo, ciśnienie krwi i jej przepływ muszą być odpowiednie. Wtedy w organizmie można zaobserwować prawidłową równowagę płynów i substancji chemicznych. Gdy tętnice, które prowadzą do nerek są chore, wpływa to na jakość i proces filtrowania. Taka nierównowaga może mieć znaczący wpływ na wiele istotnych funkcji w organizmie. Przyczyniając się także do pojawienia się objawów przewlekłej choroby nerek.

Jest cały szereg czynników, które mogą mieć znaczący wpływ na zwiększenie ryzyka powstania  choroby, są to:

• wysokie ciśnienie krwi,
• cukrzyca,
• historia choroby nerek w rodzinie,
• otyłość
• palenie tytoniu,
• obecność białkomoczu,
• współistnienie chorób autoimmunologicznych,
• starszy wiek,
• przynależność od mniejszości narodowych.

Jakie są objawy?

W początkowych stadiach przewlekła choroba nerek nie wykazuje żadnych objawów, które by mogły zaniepokoić pacjenta. Dopóki czynność nerek nie zostanie poważnie upośledzona, nie będzie widocznych symptomów postępującej choroby. Jednak jest ona na tyle poważna, że może doprowadzić do całkowitej niewydolności nerek. Czyli takiej sytuacji, kiedy nerki nie są w stanie pracować i niezbędna jest wówczas dializa lub przeszczep organu, aby utrzymać dobre zdrowie pacjenta. Często nawet jest to ratowanie życia chorego, gdyż niewydolność doprowadza do tego, że nerka pracuje już tylko w 10% (lub mniej) w stosunku do prawidłowej czynności, jaką powinna wykonywać.

Objawy to:

• białkomocz,
• krwiomocz,
• wysokie ciśnienie krwi,
• obrzęki.

Zależą one ściśle od przyczyny powstania choroby, ale też od jej zaawansowania

Często tak jest, że jednym z pierwszych objawów, jakie pacjent u siebie zauważa, jest wyższe ciśnienie krwi lub częstsze oddawanie moczu niż zazwyczaj, szczególnie w nocy.

Pozostałe objawy towarzyszące, dotykające różnych układów organizmu:

• osłabienie,
• utrata masy ciała,
• obrzęki, siniaki,
• sucha skóra,
• zaburzenia akcji serca,
• duszność,
• brak apetytu,
• ból brzucha,
• krwawienie z układu pokarmowego,
• niedokrwistość,
• ból w okolicy nerek,
• częstomocz lub zahamowanie moczu,
• bóle kości, stawów,
• zaburzenia koncentracji, snu,
• drżenia,
• zaburzenia miesiączkowania.

Jak rozpoznać chorobę?

Obecnie ujednolicono zasady wykrywania tej choroby nerek i tego, jakich postępów dokonała. Ocenia się stężenie poziomu kreatyniny oraz współczynnik przesączania kłębuszkowego (w skrócie GFR). Nie są to kosztowne badania, dlatego dobrze aby były wykonywane u wszystkich osób, które znajdują się w grupie ryzyka, jako badanie przesiewowe.

By stwierdzić chorobę lekarz zleca badania z krwi, moczu oraz wykonuje USG nerek.

1. W krwi sprawdza się przede wszystkim stężenie kreatyniny. Jej poziom wzrasta, gdy nerki nieprawidłowo pracują.
2. Mocz bada się pod kątem obecności białka i albuminy. Nawet niewielka ilość albuminy może być wczesnym objawem choroby nerek.
3. Badania obrazowe wykonuje się, aby wykluczyć innego rodzaju przeszkody, blokady dróg moczowych. Zazwyczaj chodzi o obecność kamieni nerkowych, torbieli lub inne nieprawidłowości.
4. Biopsja nerki – często dopiero to badanie pozwala ustalić diagnozę.

Jeśli po wykonaniu tych badań potwierdzi się chorobę, kolejnym krokiem jest znalezienie przyczyny, która ją wywołała. A także sprawdzenie, czy istniejąca niewydolność wywołała jakieś zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu.

Jest 5 stadiów tego schorzenia wg szybkości przesączania kłębuszkowego (GFR). Do każdego stopnia przypisuje się odpowiednie liczby świadczące o tym jaka jest szybkość przesączania (mililitry na minutę). Im wyższy stopień, tym gorszy jest stan nerek. W przypadku ostatniego stopnia konieczne jest już leczenie nerkozastępcze (dializy).

Stadia przewlekłej choroby nerek

1. Uszkodzenie nerek (choroba nerek)    ≥ 90
2. Upośledzenie GFR niewielkiego stopnia (wczesna niewydolność)  60-89
3. Kolejny rodzaj upośledzenia GFR: średniego stopnia (umiarkowana niewydolność) 30-59
4. Upośledzenie GFR znacznego stopnia (ciężka niewydolność) 15-29
5. Schyłkowa niewydolność nerek (schyłkowa niewydolność, mocznica) < 15

Mocznica to grupa objawów pojawiająca się, gdy nerki są w stanie skrajnej niewydolności. Należą do nich: utrata apetytu, wymioty, nudności, nagromadzenie płynu wokół serca, zmiany stanu psychicznego, problemy z nerwami, senność, drgawki, a nawet śpiączka.

Czy jest możliwe całkowite wyleczenie?

Pierwszą rzeczą, jaką lekarz próbuje zrobić, to dowiedzieć się, co jest przyczyną powstania przewlekłej choroby nerek. Część przyczyn jest odwracalna, np. gdy pacjent przyjmuje jakieś leki, które mogą zaburzać pracę nerek, bądź ma niedrożne drogi moczowe. Szybkie znalezienie przyczyny pomoże w tym, aby stan nerek się nie pogorszył. Jednak sama choroba nie jest wyleczalna, jest to nieodwracalny stan dla nerek.

Głównym celem w procesie leczenia jest zapobieganie postępowaniu choroby, aby nie doprowadzić do niewydolności nerek. Najlepsze rokowania są wtedy, zanim jeszcze wystąpią objawy. Gdy choroba jest szybko zdiagnozowana, w najwcześniejszym stadium, a przyczyna, która ją wywołała jest pod kontrolą.

Jaki lekarz może pomóc w tej przypadłości?

Zaleca się konsultację z urologiem, lub nefrologiem, czyli lekarzem specjalizującym się w chorobach nerek. Dobry specjalista pomoże zmniejszyć ryzyko wystąpienia powikłań przy tym schorzeniu, ustali właściwą terapię, pomoże spowolnić lub zahamować postęp choroby, dobierze odpowiednie leki. Objęcie chorego opieką specjalisty dobrze wpływa na rokowania i dalsze losy chorego. Leczenie jednak trwa do końca  życia.

Co pomaga przy leczeniu choroby:

• utrzymanie odpowiedniego ciśnienia tętniczego krwi, co spowolni postęp choroby,
• zmiany w diecie – ograniczenie spożywania soli, białka (dieta niskobiałkowa, czasem może to być dieta roślinna),
• zwrócenie uwagi na poziom potasu, fosforanu i cholesterolu w badaniach (ograniczanie produktów, leków, które mogą zwiększyć ich poziom),
• leczenie niedokrwistości,
• stosowanie leków przepisanych przez specjalistów.

U niektórych pacjentów z tym schorzeniem, pomimo dokładnych kontroli i przestrzegania zaleceń, stan nerek stopniowo się pogarsza. Z czasem prawdopodobnie będzie trzeba rozważyć rozpoczęcie dializ bądź przeszczepu nerki. Temat przeszczepu można zacząć omawiać z lekarzem dużo wcześniej niż zaistnieje konieczność jego wykonania.

Po więcej informacji na pewno warto udać się do lekarza, który będzie najlepszym źródłem informacji, rozwieje wątpliwości i odpowie na nurtujące pytania.

W celu uzyskania większej ilości informacji polecamy stronę Polskiego Towarzystwa Urologicznego lub zasięgnięcie porady u naszych specjalistów.