Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy

Co to jest choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy i jak powstaje?

Żeby móc zrozumieć z jakiego powodu powstaje choroba wrzodowa żołądka, a także jak się objawiają musimy najpierw poznać podstawy dotyczące budowy i funkcjonowania tej struktury którą jest żołądek.

Znajduje się on tuż pod przeponą, nieco po lewej stronie mierząc od środka brzucha. Jest on zbudowany z kilku warstw, z czego najistotniejsza dla nas jest ta położona najbardziej wewnętrznie. Ma ona bezpośredni kontakt z pożywieniem, które dostarczamy do naszego organizmu, a mowa o błonie śluzowej żołądka. Jest ona niezwykle złożoną “fabryką”, która produkuje enzymy trawienne, zwane potocznie “sokami trawiennymi”. W ich skład wchodzi również kwas solny. Jak można się domyślić, ma on właściwości żrące, jednak nasz organizm umie się przed tym bronić. Część komórek błony śluzowej produkuje warstwę ochronnego śluzu, który oddziela żołądek od “soków trawiennych”.

Czym właściwie są wrzody?

Wrzody żołądka i dwunastnicy są jedną z najczęstszych chorób przewodu pokarmowego. Najprościej rzecz ujmując, jest to okresowe pojawianie się wrzodów, czyli ubytków w błonie śluzowej żołądka, które mogą drążyć nawet głębiej w jego ścianę. Uszkodzenia te powstają w tych miejscach, gdzie śluzówka przewodu pokarmowego utraciła swoją warstwę ochronną i ma bezpośredni kontakt z kwasem solnym. Najczęściej ich lokalizacja znajduje się właśnie w żołądku i początkowej części dwunastnicy. Sporadycznie mogą jednak występować w dolnym odcinku przełyku lub dalszych odcinkach dwunastnicy.

Przyczyny ich powstawania są bardzo różne, ale wszystkie łączy utrata powierzchniowej ochronnej warstwy śluzu. Do tych najczęstszych czynników zaliczają się infekcja bakterią Helicobacter Pylori (HP), oraz nadużywanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ).

Infekcja wyżej wymienioną bakterią odpowiada za blisko ¾ wrzodów. Doprowadza ona do zwiększonej produkcji kwasu solnego, co przekłada się na rozwój owrzodzeń. Przy braku odpowiedniego leczenia, może dojść do przejścia infekcji ostrej w wieloletni, przewlekły stan. Jest to o tyle istotne, że w perspektywie lat może doprowadzić do zmian zwyrodnieniowych i całkowitego zaburzenia funkcji błony śluzowej żołądka. Zwiększa to ryzyko zachorowania na raka tego narządu. Co również ważne, palenie papierosów przyspiesza niekorzystny wpływ infekcji na żołądek. Warto jest rozważyć pozbycie się nałogu, jeśli jesteśmy świadomi co do nosicielstwa bakterii.

Dlaczego długotrwałe przyjmowanie leków przeciwzapalnych szkodzi?

W przypadku przewlekłego przyjmowania leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych (NLPZ), przyczyną problemu są zaburzenia w ukrwieniu błony śluzowej żołądka. Doprowadza to do zmniejszenia wydzielania ochronnej warstwy śluzu. W tej sytuacji, tak jak poprzednio, dochodzi do kontaktu niechronionej błony śluzowej żołądka z “sokami trawiennymi”. Przez zawartość w nich między innymi kwasu solnego wykazują działanie żrące na ścianę żołądka. Doprowadza do do powstawania płytkich nadżerek i kolejno owrzodzeń. Oczywiście nie u każdej osoby przyjmującej leki przeciwbólowe i przeciwzapalne dojdzie do takich powikłań. Istnieją jednak pewne grupy ryzyka, u których należy zachować szczególną ostrożność podczas przyjmowania leków.

Należą do niej:

• osoby powyżej 60 roku życia,
• pacjenci którzy już wcześniej chorowali na wrzody,
• osoby które przyjmują jednocześnie kilku leków przeciwbólowych,
• zakażenie bakterią Helicobacter Pylori;
• równoległe przyjmowanie leków z grupy NLPZ i leków sterydowych lub “rozrzedzających krew”.

Jakie są objawy choroby wrzodowej żołądka?

Przeważnie jest to ból lub dyskomfort w nadbrzuszu, który pojawia się mniej więcej 1-3 godziny po posiłku i ustępuje po przyjęciu pokarmu lub leku zobojętniającego kwas solny. Może się zdarzyć, że ból występuje w nocy lub w godzinach wcześnie porannych. Niestety jest to objaw mało charakterystyczny i ciężko na tej tylko podstawie postawić rozpoznanie. Zazwyczaj konieczne jest podjęcie dalszej diagnostyki.

U wielu osób choroba wrzodowa żołądka bardzo długo przebiega zupełnie bezobjawowo, do momentu aż nie pojawi się poważne w skutkach krwawienie. Objawia się to “fusowatymi” wymiotami lub ciemnymi smolistymi stolcami. U niewielkiego odsetka chorych pierwsze objawy mogą pojawić się w momencie, kiedy taki wrzód przedziurawi ścianę żołądka. Wtedy to pojawia się nagły, ostrym, silnym i przeszywający ból nadbrzusza.

Dwa ostatnie objawy wrzodów, czyli ich krwawienie albo przedziurawienie wymagają pilnych i zdecydowanych działań, gdyż grożą one nawet zgonem.

Jak diagnozujemy chorobę wrzodową żołądka?

Najskuteczniejszą i najpewniejszą metodą diagnostyki choroby jest wykonanie badania endoskopowego jakim jest w tym przypadku gastroskopia. Pozwala ona na bezpośrednie uwidocznienie zmian żołądka z jednoczesną oceną stopnia zaawansowania owrzodzeń. To co naocznie możemy zaobserwować w trakcie badania sugeruje nam z jakim rodzajem nieprawidłowości mamy do czynienia.

Musimy pamiętać o tym, ze każde badanie obrazowe musi mieć potwierdzenie w badaniu histopatologicznym. Dlatego tez rutynowo pobiera się wycinek, który jest następnie weryfikowany w badaniu mikroskopowym przez lekarza patomorfologa.

Nawet jeśli w gastroskopii nie widać owrzodzeń, to pobiera się fragment ściany żołądka w celu ewentualnego potwierdzenia lub wykluczenia infekcji baterią Helicobacter Pylori.

Jeśli nie występują u nas wskazania do wykonania badania endoskopowego, wtedy również za pomocą badania próbki kału możemy wykonać w domu szybki test diagnostyczny (do nabycia w aptece). Z jego wynikiem możemy udać się do lekarza pierwszego kontaktu w celu ustalenia dalszego postępowania.

Jak leczymy chorobę wrzodową żołądka?

Te jest różne w zależności od przyczyny. W przypadku potwierdzonej infekcji bateryjnej niezbędne jest przyjmowanie antybiotyków. Schematy działania są bardzo rożne, ale te najpopularniejsze opierają się na 2-tygodniowym przyjmowaniu dwóch antybiotyków i leku osłonowego.

W przypadku wrzodów spowodowanych przewlekłym przyjmowaniem leków przeciwbólowych, należy w miarę możliwości zmniejszyć częstość i ilość przyjmowanych leków. Oczywiście niezmiernie ważne jest też przyjmowanie w trakcie leczenia przeciwbólowego leków działających osłaniając na żołądek.

W celu uśmierzenia dolegliwości bólowych nadbrzusza, warto jest też zrezygnować z ostrych przypraw i ograniczyć spożycie kawy.

Do kogo zgłosić się po pomoc?

Leczenie choroby wrzodowej żołądka leży zasadniczo w kompetencji lekarza rodzinnego. To on w głównej mierze skupia się na doborze antybiotyków, albo modyfikacji leków przeciwbólowych, tak żeby dobierać te działające mniej drażniąco na żołądek. Oczywiście w procesie leczenia niezbędny jest też lekarz gastrolog który wykona badanie gastroskopii, jednak ma to miejsce dopiero po ówczesnym skierowaniu do niego pacjenta przez właśnie lekarza rodzinnego.

W celu uzyskania większej ilości informacji polecamy stronę Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii lub zasięgnięcie porady u naszych specjalistów.