Nadczynność tarczycy

Co to jest nadczynność tarczycy?

Podobnie jak w przypadku niedoczynności, tak nadczynność tarczycy występuje pod postacią kilku objawów. Pojawiają się one, kiedy gruczoł tarczowy produkuje za dużo swoich hormonów (inkretów). Nasilenie objawów może być różne, w zależności od ich nadmiaru.

W przypadku łagodnego przebiegu dolegliwości są subtelne, a nawet wcale nie występują. Jedynym sygnałem może być wykryte w badaniach laboratoryjnych niewielkie podwyższenie hormonów. Jawny przebieg z kolei jest na tyle charakterystyczny, że stosunkowo szybko lekarz jest w stanie podjąć odpowiednie kroki w celu szybkiego postawienia diagnozy.

Z danych liczbowych wynika, że te zaburzenia występują 10 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn.

Jakie są przyczyny nadczynności tarczycy?

Zaburzenia w funkcjonowaniu tarczycy mogą mieć charakter bezpośredni, lub być pośrednio związane z nieprawidłowym oddziaływaniem na nią innych części naszego organizmu.

W tym pierwszym przypadku, może dochodzić np. do nieprawidłowej reakcji odpornościowej, w której powstają przeciwciała pobudzające tarczycę do produkcji jej inkretów – Choroba Gravesa i Basedowa.

Inną częstą chorobą zaliczaną do tej grupy są wole guzkowe toksyczne. Tutaj z powodu niedoboru jodu dochodzi do zaburzenia budowy tarczycy pod postacią jej guzków. Uzyskują one zdolność do samodzielnego wydzielania hormonów i doprowadzają do rozwoju objawów.

Pewną grupą chorób, które wiążą się zazwyczaj z czasową nadczynnością tarczycy są jej zapalenia wywołane czynnikami infekcyjnymi. Powodem objawów jest częściowe niszczenie komórek tarczycy z uwolnieniem dużej ilości jej hormonów do krwi. Stan taki nazywa się tyreotoksykozą.

Jedną z bardziej niebezpiecznych przyczyn w tej grupie, na szczęście występującą stosunkowo rzadko, jest rak tarczycy.

Jeśli chodzi o pośrednie przyczyny i gruczołu to mogą one mieć związek z gruczolakiem przysadki mózgowej, w wyniku którego do krwiobiegu dostają się nadmiarowe ilości TSH. Jest to hormon który ma pobudzający wpływ na narząd tarczycowy.

Jak nadczynność tarczycy wpływa na nasz organizm?

Właściwe działanie tarczycy jest odpowiedzialne za prawidłowe funkcjonowanie naszego organizmu. Wszystkie odstępstwa od normy będą miały szereg konsekwencji zdrowotnych.

Objawy wiążą się z przyspieszeniem tempa przemian w ciele człowieka. Mogą one dotyczyć tak nieprawidłowości ze strony różnych narządów i układów, jak i zmian naszego stanu psychicznego.

Osoby, u których występuje podwyższony poziom hormonów mogą skarżyć się na lęk, niepokój i bezsenność z jednoczesnym pobudzeniem ruchowym. Dodatkowo pojawiają się problemy emocjonalne takie jak łatwa drażliwość czy płaczliwość. Nierzadko też występują znaczne trudności w koncentracji i skupieniu uwagi. To z kolei zaburza nasze codzienne obowiązki jak nauka czy praca.

Objawy ze strony naszego ciała są bardzo różne. Pacjent często zgłasza wzmożone uczucie ciepła, któremu towarzyszy również podwyższona potliwość. Ze strony układu sercowo-naczyniowego mogą być odczuwalne kołatania serca, które świadczą o pojawiających się zaburzeniach rytmu serca. W skrajnych przypadkach może dojść do niewydolności tego organu. Obserwuje się również tendencję do wyższych wartości ciśnienia tętniczego.

Jeśli chodzi o układ pokarmowy, to mogą pojawić się uporczywe biegunki, będące następstwem wzmożonej pracy jelit. Towarzyszą temu zaburzenia wchłaniania substancji odżywczych, co mimo dobrego lub nawet podwyższonego apetytu będzie objawiało się utratą masy ciała.

Z powodu nasilenia procesów metabolicznych może dojść również do osłabienia siły mięśniowej i łatwiejszej męczliwości, a nawet złamań osteoporotycznych.

Jak ją rozpoznajemy?

W podstawowych badaniach stosuje się ocenę stężenia TSH, którego wartość u osób zdrowych mieści się w zakresie 0,4-4 mIU/l, natomiast może spaść poniżej dolnego poziomu u chorych.

Ważne jest również oznaczenie hormonów tarczycy, których to właśnie podwyższone stężenie jest powodem spadku wcześniej wspomnianego TSH. Warto również oznaczyć przeciwciała przeciw receptorowi TSH (TRAb) jeśli bierzemy pod uwagę chorobę Gravesa i Basedowa.

Nie bez znaczenia jest również szereg współwystępujących objawów, które pozwalają wysnuć podejrzenie choroby i obrać prawidłową ścieżkę diagnostyczną.

Każda choroba tarczycy, w tym również nadczynność, może objawiać się jej powiększeniem. Wzrost wola lub guzka pozostaje jednak często niezauważony przez chorego, dlatego nieocenione pod tym względem jest badanie USG. Pozwala nam ono dokładnie ocenić zmiany w wielkości narządu czy ujawnić ewentualne zmiany w budowie pod postacią np. guzków.

Jak leczymy?

W tym przypadku mamy 3 możliwości leczenia: farmakologiczne, leczenie jodem promieniotwórczym, lub operacyjne.

Farmakologia może być podstawową formą leczenia, albo być przygotowaniem do leczenia radykalnego (operacyjnego). Do grupy leków przeciwtarczycowych (inaczej tyreostatyków) zaliczamy w pierwszej kolejności tiamazol, a następnie propylotiouracyl. Hamują one powstawanie hormonów tarczycy. Ich działanie pojawia się po upływie 1-3 tygodni.

Leczenie jodem promieniotwórczym (radiojodem) polega na podaniu pacjentowi promieniotwórczej odmiany tego pierwiastka, który gromadzi się tylko w tarczycy, prowadząc do jej nieodwracalnego uszkodzenia. Ważne jest jednak, że bezwzględnym przeciwwskazaniem do tej metody leczenia jest okres ciąży i karmienia, a także rozpoznanie lub podejrzenie złośliwego nowotworu tarczycy, który może towarzyszyć jej nadczynności.

Leczenie operacyjne (radykalne) jest bezwzględnie zalecane u pacjentów z podejrzeniem lub rozpoznaniem nowotworem tarczycy, któremu towarzyszy nadczynność. Jest ono również leczeniem alternatywnym do radiojodu.

U kogo szukać pomocy?

W przypadku pojawienia się niepokojących nas objawów, w pierwszej kolejności powinniśmy zgłosić się do lekarza rodzinnego. Po przeprowadzeniu wywiadu powinien on wykonać podstawowe badania, a jeśli ich wyniki będą niepokojące, może on wystawić nam skierowanie do odpowiedniego specjalisty – endokrynologa.

Właściwym lekarzem, specjalizującym się w zaburzeniach hormonalnych jest endokrynolog. Zajmuje się on leczeniem chorób ogólnie związanych z zaburzeniami hormonalnymi, w tym również tymi związanymi z tarczycą.

W celu uzyskania większej ilości informacji polecamy stronę Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego lub zasięgnięcie porady u naszych specjalistów.