Nietrzymanie moczu

Co to jest nietrzymanie moczu?

Jest to niekomfortowa sytuacja, kiedy niezależnie od woli danej osoby następuje oddanie moczu. Może to być drobne popuszczenie lub większe, prowadzące do różnego stopnia opróżnienia pęcherza moczowego. Mechanizm zatrzymywania moczu, działa w ten sposób, że gdy pęcherz się wypełnia, mięśnie dna miednicy otaczające cewkę moczową ją zaciskają. Do mózgu dociera sygnał, że pęcherz jest pełny. Następnie pojawia się odczucie, że potrzebujemy oddać mocz. I w sytuacji ku temu odpowiedniej następuje rozluźnienie mięśni, cewka moczowa jest odblokowana i świadomie można wydalić mocz. Nietrzymanie moczu to sytuacja, gdy mechanizmy te nie działają prawidłowo i dochodzi do wydostania się moczu z pęcherza bez kontroli i chęci danej osoby. To problem, który prowadzi do obniżenia jakości życia. Nie jest to sytuacja, która jest naturalna dla procesu starzenia, dlatego warto udać się z taką dolegliwością do specjalisty, aby móc leczyć problem.

Pacjenci to zarówno kobiety, jak i mężczyźni w każdym wieku. Liczba zachorowań rośnie wraz z wiekiem. U kobiet problem pojawia się znacznie częściej. Natomiast mężczyźni rzadziej zwracają się z tą kwestią do specjalisty, gdyż problem ten bywa społecznie wstydliwy. Dlatego tym bardziej warto zwrócić się do lekarza o pomoc. Uniknie się wtedy kolejnych niekomfortowych sytuacji i problemów zdrowotnych, które mogą w następstwie się pojawić.

Jaki lekarz mógłby pomóc w tej sytuacji?

Na pewno lekarz rodzinny, ginekolog czy urolog mogą odpowiednio pokierować pacjenta w leczeniu choroby.

Co powoduje niekontrolowane oddawanie moczu? Jakie są przyczyny?

Pacjenci z tą dolegliwością mogą zadawać sobie pytanie „dlaczego popuszczam mocz?”. Duży wpływ na to, czy daną osobę może spotkać ta przypadłość, jest styl prowadzonego przez nią życia, przebyte choroby, zabiegi w okolicach dróg moczowych lub rodnych. Nietrzymanie moczu samo z siebie nie ustąpi, nieleczone będzie postępować.

Z reguły problem dzieli się na dwa typy: nietrzymanie moczu wysiłkowe oraz z naglącym parciem.

Wysiłkowa postać choroby jest najczęściej spotykaną. Przyczyną jest nieprawidłowe zamykanie się cewki moczowej. Na skutek pojawiającego się ciśnienia w pęcherzu, w czasie wysiłku fizycznego, kichania, kaszlu czy śmiechu dochodzi do wycieku moczu. U kobiet dzieje się tak z powodu osłabienia mięśni dna miednicy np. po porodzie, z powodu otyłości, obniżenia narządów miednicy małej, niedoboru hormonów (estrogenów). U mężczyzn problem może pojawić się po zabiegach na gruczole krokowym, w wyniku których doszło do uszkodzenia zwieracza.

Z naglącym parciem spotykamy się, gdy mięśnie pęcherza działają nieprawidłowo, reaguje on nadmiernie na różnego rodzaju bodźce. W wyniku tej zwiększonej czynności pojawia się niekontrolowana i bardzo silna potrzeba natychmiastowego oddania moczu. I zazwyczaj w ciągu kilku sekund mocz zostaje popuszczony. Dzieje się tak, gdy pęcherz kurczy się nagle i zbyt wcześnie w celu oddania moczu. Pomimo, że jeszcze nie jest wypełniony i nie został przesłany sygnał do mózgu, że taka potrzeba się zbliża. Takie parcie może być odczuwalne za dnia, a także w nocy. Może pojawiać się również w sytuacjach zmiany pozycji ciała, jako reakcja na różne dźwięki (np. lejąca się woda) lub w czasie stosunku płciowego.

Do niektórych przyczyn choroby zalicza się infekcje układu moczowego, choroby prostaty lub choroby neurologiczne. W większość przypadków jednak nie znajduje się uzasadnienia dla takiej reakcji pęcherza i kwalifikuje się tę przypadłość jako zespół pęcherza nadreaktywnego. Zazwyczaj jest spotykany u mężczyzn. Łączy objawy częstego oddawania moczu, parcia naglącego oraz nietrzymania wysiłkowego.   

Do nietrzymania moczu może dojść także na skutek przepełnienia pęcherza, gdy na drodze odpływu moczu znajduje się jakaś przeszkoda. Pęcherz niczym worek rozciąga się, gdyż jest nadmiernie wypełniony i mocz wycieka bezwiednie stale lub co jakiś czas. Do takich przeszkód zalicza się powiększony gruczoł krokowy u mężczyzn.

Jak sobie radzić z nietrzymaniem moczu? Jak zdiagnozować chorobę?

Przede wszystkim należy udać się po pomoc do lekarza. Rozmowa o tym, że popuszcza się mocz nie należy do łatwych. Zwykle jest to wstydliwy temat. Jednak problem ten kwalifikuje się do leczenia, dlatego zdecydowanie warto jest przełamać się i porozmawiać ze specjalistą. Na wstępie oceni on ogólny stan zdrowia pacjenta. Zbierze wywiad, aby dowiedzieć się od jak dawna u chorego utrzymują się dolegliwości. Pacjent może być poproszony o ocenę ilości traconego moczu mimo woli. Może też opowiedzieć o tym, jak choroba wpływa na jakość jego życia. Aspekt społeczno-psychologiczny jest tu także bardzo ważny.

Do kolejnych kroków należy wykonanie następujących badań:

• badanie ginekologiczne u kobiet,
• USG jamy brzusznej (przy pełnym i opróżnionym pęcherzu),
• badanie gruczołu krokowego i narządów płciowych u mężczyzn,
• niekiedy badania krwi,
• analiza moczu oraz jego posiew,
• ocena ilości moczu, jaki pozostaje w pęcherzu po jego wydaleniu,
• badanie urodynamiczne – sprawdzające ilość oddawanego moczu, czas w jakim się on wydala, ciśnienie w pęcherzu i odbycie oraz napięcie mięśni zwieraczy.

Dla lekarza ważne będą też takie informacje, jak często zdarza się gubienie moczu i jakie to są ilości. W jakich sytuacjach dochodzi do wycieku, czy towarzyszy temu ból, czy zdarzyło się to także w nocy. Czy może towarzyszą temu jeszcze jakieś objawy (gorączka, krew w moczu czy inne niepokojące symptomy). Specjalista może także poprosić pacjenta o sporządzenie dzienniczka mikcji. Chory miałby w nim zaznaczać ile było sytuacji gubienia moczu oraz jaka była to ilość płynu. Czy nocą również wystąpiły takie zdarzenia, oraz ogólnie – ile razy celowo korzystało się z toalety w ciągu dnia.

Jak leczyć nietrzymanie moczu?

Sposób leczenia zależy ściśle od przyczyny problemu. Jednak w każdym przypadku zaleca się rozpocząć terapię od zmiany stylu życia.

• Utrata wagi jest ważnym krokiem, jeśli pacjent ma nadwagę lub jest otyły. Często zrzucenie zbędnych kilogramów znacząco pomaga w zmniejszeniu liczby niekontrolowanych popuszczeń moczu.
• Kontrola przyjmowanych płynów – jeżeli chory przyjmuje dziennie zbyt dużą ilość płynów lub za małą, obie sytuacje mogą być niekorzystne w skutkach. Około 1,5 – 2 litrów jest dla większości ludzi odpowiednią ilością by uzupełnić dzienne zapotrzebowanie na płyny. Zaleca się pić niewielkie ilości, ale często, w regularnych odstępach czasu. To dużo lepsze niż picie wielkich ilości, ale rzadko. Ostatni raz sięgać po napój 3-4 godzin przed snem. Ważne też jest, aby wykluczyć lub chociaż ograniczyć przyjmowanie napojów alkoholowych, gazowanych i z kofeiną. Pomoże to w zmniejszeniu parcia na mocz i niechcianych przez to popuszczeń.
• Unikanie zaparć – zaparcia sprzyjają pogłębianiu się problemu z powodu dużego parcia. Dołączenie do diety produktów bogatych w błonnik spożywczy pomoże ograniczyć lub zapobiec zaparciom.

Mięśnie dna miednicy czyli tzw. mięśnie Kegla muszą zostać wzmocnione zwłaszcza, jeśli przyczyną jest wysiłkowe popuszczanie moczu. Odpowiednie ćwiczenia mogą nawet zlikwidować problem. Ważne jest, by pacjent nauczył się prawidłowo ćwiczyć te mięśnie, by świadomie stymulować je do odpowiedniej pracy. Pomóc mogą tu także fizjoterapeuci uroginekologiczni, którzy zajmują się dysfunkcjami mięśni dna miednicy i mogą wskazać właściwe ćwiczenia. Jest wiele sposobów na rehabilitację mięśni Kegla. Ważne, by były wykonywane regularnie, co najmniej trzykrotnie w ciągu dnia, przez minimum 3 miesiące. Dopiero po tym czasie będzie można zauważyć poprawę.

Jeżeli przyczyną nietrzymania jest naglące parcie, poleca się planowanie wyjść do toalety (trening pęcherza). Jest to ustalenie regularnych godzin na oddanie moczu, by nie czekać aż pęcherz się zbytnio zapełni. Częstsze korzystanie z toalety (co 3-4h) może zmniejszyć liczbę epizodów z nietrzymaniem moczu. Pozwala to mieć większą kontrolę nad problemem.

Do jeszcze jednej z form leczenia problemu należy terapia lekami. Może być hormonalna – uzupełnia się niedobory hormonów poprzez przyjmowanie niewielkich ich dawek. Bądź terapia lekami, które mają za zadanie ograniczyć nadmierne skurcze pęcherza, czy hamować rozrost prostaty u mężczyzn, jeśli tu leży przyczyna problemu.

Kiedy operacja jest konieczna?

Zabiegi chirurgiczne zapewniają najwyższy stopień wyleczeń. Kobietom proponuje się je wtedy, gdy problem znacząco się nasilił, a inne metody zawiodły. Wykonuje się go również przy mniejszym zaawansowaniu choroby. Istnieją różne procedury leczenia, jest ich wiele. Może to być zabieg przezpochwowy, gdzie skuteczność wyleczenia to nawet 90%, a może to być operacja brzuszna, gdy jest taka konieczność. U mężczyzn postępowanie chirurgiczne stosuje się wówczas, gdy przerost prostaty jest na tyle duży, że inne metody leczenia nie będą skuteczne.

Każda z opcji ma swoje korzyści, ale też ryzyko czy możliwe powikłania. Kwestie te omawia się szczegółowo z lekarzem, który ma doświadczenie w wykonywaniu tego typu zabiegów.

Jak zapobiegać nietrzymaniu moczu?

Zdrowy styl życia, odpowiednia higiena i regularne wypróżnianie są metodą na zapobieganie, ale też pomocą w sytuacjach, gdy problem się pojawi. Zawsze warto zacząć od zdrowych nawyków. Można też skonsultować się z lekarzem, gdy pojawi się coś niepokojącego.

Osoby cierpiące na tę dolegliwość mogą też zapobiec niekomfortowym sytuacjom poprzez stosowanie specjalnych ochronnych wkładek. Na rynku można znaleźć różnego rodzaju wkładki dedykowane dla kobiet jak i dla mężczyzn. Są niezwykle chłonne i mogą uratować przed krępującą sytuacją.

W celu uzyskania większej ilości informacji polecamy stronę Polskiego Towarzystwa Urologicznego lub zasięgnięcie porady u naszych specjalistów.