Złamanie kończyny górnej

Wielu z nas spotkało nie raz ludzi regularnie uprawiających aktywność fizyczną, miłośników przeróżnych dyscyplin sportowych, pełne energii dzieci czy osoby starsze, które borykają się, np. z osteoporozą. Czasami nawet wystarczają zwykłe porządki domowe, aby doprowadzić do wypadku, w wyniku którego dochodzi do złamania kończyny górnej. Szczególnie narażone są kości długie, takie jak: promieniowa, ramienna czy łokciowa, aczkolwiek te mniejsze również ulegają złamaniom. Zatem przyjrzyjmy się dokładniej temu urazowi i jak udzielić pierwszej pomocy w przypadku wystąpienia go.

Złamanie – co to jest?

Gdy już wiesz, że wszystkie kości mogą ulec złamaniu i jest to szczególnie niebezpieczny uraz, zwróćmy uwagę na to co to wogóle jest.
Jest to przerwanie ciągłości tkanki kostnej, w wyniku ruchu, który przekroczył granice elastyczności danej kości. Do takiego uszkodzenia może dojść na każdej wysokości tkanki, z tego względu wyróżniamy te mniej inwazyjne, i te groźniejsze złamania:

• • zamknięte → bez przerwania skóry,
  • otwarte → z uszkodzeniem skóry, a pacjent dodatkowo narażony jest na sporą utratę krwi oraz zakażenia rany,

oraz

• z przemieszczeniem → przesunięcie się kości względem swojego naturalnego ustawienia,
• bez przemieszczenia → kości pozostają w swoim naturalnym ułożeniu.

Oczywiście oprócz tego podstawowego podziału złamań,mamy jeszcze dokładniejszy, lecz szczególnie ważny do prawidłowej diagnozy dla lekarza:

• poprzeczne,
• podłużne
• skośne,
• spiralne,
• zaklinowane → fragmenty złamanej kości wbijają się w siebie,
• zielonej gałązki → charakterystyczne u dzieci; jest to przerwanie częściowe bądź tylko z jednej strony,
• patologiczne → złamanie po drobnym urazie, ze względu na przewlekły proces chorobowy o charakterze miejscowym bądź ogólnym,
• przeciążeniowe → zwykle u sportowców, gdy dana kończyna jest narażona na długotrwałe przeciążenia i wysokie ciśnienie,
• awulsyjne → również głównie u sportowców, gdzie więzadła i mięśnie są znacznie silniejsze niż przyczepy kostne i podczas silnego pociągnięcia dochodzi do złamania kości,
• wieloodłamowe → kość rozpadła się na więcej niż 2 fragmenty.

Dodatkowo należy dodać, że rodzaj złamania nie występuje tylko jeden, a niektóre łączą się ze sobą w zależności od charakteru urazu.

Uwaga!!
Fragmenty połamanych kości są szczególnie niebezpieczne dla otaczających ich tkanek m.in. nerwów, naczyń krwionośnych czy mięśni. Nie wolno lekceważyć urazów, a niezwłocznie udać się do lekarza, na pogotowie bądź do szpitala.

Jakie są objawy złamania?

Przy złamaniu kończyny górnej zwykle towarzyszą dość charakterystyczne objawy jak, np. silny ból nasilający się również podczas ruchów, ale i kilka innych, których nie da się przeoczyć:Przy złamaniu kończyny górnej zwykle towarzyszą dość charakterystyczne objawy jak, np. silny ból nasilający się również podczas ruchów , ale i kilka innych, których nie da się przeoczyć:

• obrzęki w miejscu urazu,
• niemożność poruszania ręką,
• zaczerwienienia i krwiaki,
• bladość i sinienie,
• mrowienie i/bądź utrata czucia,
• zniekształcenia,
• nienaturalne ułożenie kończyny,
• brak wyczuwalnego tętna poniżej złamania,
• trzeszczenie odłamów kości,
• rana, z której mogą wystawać odłamy kostne – w przypadku złamań otwartych.

Jeżeli zauważysz u siebie, któryś z tych objawów, bądź nawet kilka z nich, możemy się spodziewać, że doszło do złamania. Jednak pamiętaj, że koniecznie należy udać się jak najszybciej do lekarza, gdyż to on postawi dokładną diagnozę i szybko wdrąży procedury medyczne do pomocy przy takim urazie.

Jakie są czynniki ryzyka do wystąpienia złamania kończyny górnej?

Głównymi czynnikami są przede wszystkim urazy oraz wypadki, lecz oprócz tego można samemu zwiększyć ryzyko, zwłaszcza, gdy niektóre choroby zostawiamy nieleczone. Do takich dodatkowych czynników zaliczamy:

• przyjmowanie steroidów,
• nadużywanie alkoholu,
• palenie papierosów,
• niedobór witaminy D,
• niska gęstość mineralna kości,
• cukrzyca,
• przebyty udar bądź zawał serca,
• choroba Parkinsona,
• zakażenie wirusem HIV,
• czy osteoporoza.

Złamanie kończyny górnej – pierwsza pomoc

Zawsze, gdy nastąpi złamanie otwarte, bądź takie gdzie poszkodowany nie jest w stanie się poruszyć należy niezwłocznie zadzwonić po pogotowie. Jeśli nie ma takiej potrzeby, a możemy sami przewieźć taką osobę do szpitala również nie zwlekamy. Jednakże, bez względu czy czekamy na karetkę czy sami zorganizujemy transport chorego należy jak najszybciej unieruchomić kończynę. Jak to zrobić?

Przede wszystkim zachować spokój. Następnie po sprawdzeniu podstawowych funkcji życiowych, czyli przytomności i oddechu, dbamy, aby poszkodowany ograniczył ruchy uszkodzoną ręką i starał się być spokojny. Możliwie jak najszybciej zdejmujemy biżuterię, jeśli jest.

Nie podajemy nic do jedzenia, ani picia, co najwyżej zwykła woda niesłodzona.
W celu unieruchomienia potrzebny będzie bandaż, bądź jakikolwiek inny materiał, nawet ubranie i sztywny przedmiot (szyna, linijka, patyk, cokolwiek co wpadnie nam w ręce).

Mamy dwie “złote” zasady Potta:

złamana kość = staw + złamana kość + staw

uszkodzony staw = staw + 2 sąsiadujące kości z obu stron

Zgodnie z tą zasadą dopasowujemy twardy przedmiot do złamanej kości (nigdy odwrotnie!) i owijamy bandażem bądź innym materiałem jaki mamy. Staramy się nie ruszać złamaną kończyną, aby nie doprowadzić do przerwania innych tkanek i zachowujemy pozycję najwygodniejszą dla poszkodowanego. To bardzo ważne!
Dodatkowo przydatna będzie chusta czy bandaż, dzięki czemu zawiesimy unieruchomioną kończynę na szyi.

W przypadku złamania otwartego należy pamiętać o tym,że:

• zanim unieruchomimy zabezpieczamy ranę jałowym opatrunkiem,
• jeśli wystąpi silny krwotok → tamujemy go, robimy opaskę uciskową,
• są ciałą obce w ranie → NIE WYCIĄGAMY, ani nie wciskamy ich głębiej, opatrunek w tym wypadku taki sam, jak w przypadku krwawienia,
• jeśli jest obrzęk → można obłożyć unieruchomioną kończynę lodem

W taki sposób mamy zabezpieczoną złamaną kończynę górną do transportu, przed dodatkowym, niepotrzebnym urazem.

Rozpoznanie i leczenie

Po udzieleniu najważniejszej pierwszej pomocy, wymagana jest natychmiastowa interwencja chirurgiczna. W tym celu lekarz, który przeprowadzi z nami dokładny wywiad i zwróci uwagę na objawy, skupi się na badaniu. W tym celu stosuje się głównie badania obrazowe, takie jak:

• prześwietlenie (RTG),
• ultrasonograficzne (USG),
• rezonans magnetyczny (MRI),
• tomografia komputerowa (CT).

Najczęściej jednak do zdiagnozowania złamania kończyny górnej lekarz wybiera rentgen, dlatego, że jest to najszybsza metoda wykrycia i dokładna.
Gdy już mamy komplet badań chirurg musi nastawić kości, aby przywrócić ich naturalne ustawienie. Ze względu na to, że jest to bardzo bolesny proces przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym bądź miejscowym na stole operacyjnym. Zdarzają się również takie złamania przy których konieczne jest zastosowanie płytek bądź śrub mocujących, aby wzmocnić stabilizację.
Następnie chirurg musi zabezpieczyć uraz stosując zaopatrzenie ortopedyczne lub opatrunek gipsowy (na rynku medycznym jest coraz więcej rodzajów gipsu, aby zapewnić komfort pacjenta) na 4-8 tygodni.
Należy również skorzystać w tym czasie z usług fizjoterapeuty, który nauczy jak sobie radzić w nowej sytuacji, pomoże zniwelować ból oraz zaleci zestaw ćwiczeń w domu. Taka aktywność fizyczna podczas fazy gojenia jest szczególnie ważna, aby uniknąć zastojów krwi, limfy oraz zaników mięśniowych i je wzmocnić.

W momencie, gdy lekarz oceni pełny zrost kostny i zdejmie nam z ręki opatrunek, nastąpi zakończenie leczenia i powrót do pełnej sprawności.