Stenoza aortalna

Co to jest stenoza aortalna?

Stenoza aortalna to zwężenie zastawki aortalnej czyli zmniejszenie powierzchni ujścia aortalnego, co utrudnia wypływ krwi z lewej komory do aorty. Najczęściej jest wadą nabytą, zwykle przez proces zwyrodnieniowy, w dawniejszych czasach częściej przez chorobę reumatyczną (obecnie ta przyczyna jest rzadka). Zdarza się również jako wada wrodzona – najczęściej dwupłatkowa zastawka aortalna. Fizjologicznie zastawka aortalna jest trójpłatkowa.

Proces zwyrodnieniowy przebiega z wtórnym wapnieniem zastawki, początkowo obejmuje podstawę płatków, a następnie same płatki aż po ich brzegi.

Jak wygląda stenoza aortalna?

Długo przebiega ona bez objawów. To co może wzbudzić niepokój to ból dławicowy, dlatego można podejrzewać chorobę niedokrwienną serca.  Pojawia się również kołatanie serca i towarzyszące mu zawroty głowy. W miarę postępowania zwężenia pacjentowi mogą przytrafiać się stany przedomdleniowe, a nawet omdlenia. Przy większym zaawansowaniu zdarza się duszność wysiłkowa i spoczynkowa.  Dużo rzadziej mogą pojawić się inne objawy niewydolności.

Przebieg choroby i szybkość narastania zwężenia jest bardzo zróżnicowana. Na szczęście u chorych bezobjawowych ryzyko nagłego zgonu jest małe. Natomiast gwałtownie wzrasta w momencie pojawienia się objawów, zwłaszcza omdleń, dławicy piersiowej i niewydolności serca. Wtedy przeciętny czas przeżycia takich chorych wynosi od 2 do 3 lat.

Stenoza  aortalna – jak postawić rozpoznanie?

Badanie echo serca

Rozpoznanie jest ustalane głównie na podstawie badania echokardiograficznego, tak zwane echo serca. Pomocnicze mogą okazać się badanie EKG – jednak dopiero w ciasnym zwężeniu widać odchylenia w badaniu EKG. Wszystkie te badania wykonasz w CM Sedimed. Podobnie jest w przypadku RTG klatki piersiowej, które dopiero w przypadku ciasnego zwężenia daje charakterystyczny obraz. Jest to poszerzenie lewej komory i postenotyczne poszerzenie aorty wstępującej. Widoczne mogą być zwapnienia w rzucie zastawki aorty.

Oprócz klasycznego badania echokardiograficznego, wykonuje się przede wszystkim echo serca z badaniem dopplerowskim. Pozwala potwierdzić obecność wady, a także ocenić jej zaawansowanie i czynność lewej komory. Istotna jest też możliwość monitorowania przebiegu choroby. Cechą zwężenia w badaniu jest między innymi zmniejszenie szerokości otwarcia płatków zastawki oraz zwapnienie płatków zastawki. Z kolei stopień zaawansowania samej wady określa się badaniem dopplerowski (najprościej tłumacząc jest to określenie przepływów krwi oraz ich nasilenie). Mierzy się maksymalną prędkość przepływu przez zastawkę oraz maksymalny i średni gradient ciśnień i powierzchnię ujścia aorty.

Kolejną metodą jest cewnikowanie serca.

Stosuje się je wyłącznie w przypadku rozbieżności między obrazem klinicznym, a echokardiograficznym. Ta metoda jest również wykorzystywana w momencie gdy pacjenta należy zakwalifikować  to leczenia operacyjnego, a należy wykluczyć istotne zwężenia tętnic wieńcowych. W niektórych przypadkach  należy  wykonać koronarografię (czyli obrazowanie tętnic wieńcowych). Zwłaszcza przed operacją  leczącą wady zastawkowe i w ramach oceny wtórnej niedomykalności zastawki mitralnej.

Tomografia komputerowa a stenoza aortalna

Niekiedy wykorzystuje się badanie tomografii komputerowej wielonarządowej, szczególnie do wykluczenia choroby wieńcowej jeśli ryzyko miażdżycy u pacjenta jest małe. Badanie to pozwala na ilościową ocenę uwapnienia zastawki.

Stenoza aortalna – jak wygląda leczenie?

Ogólnie leczenie zależne jest od stopnia zwężenia zastawki.

Zwężenie małe (łagodne) lub umiarkowane – w tych przypadkach leczenie jest zachowawcze. Wymagane są okresowe badania kontrolne. Gdy zwapnienia są duże takie badania odbywają się raz w roku. Natomiast u młodych chorych oraz gdy zwapnień nie ma, badania powtarza się co 2-3 lata. W małym zwężeniu badanie echokardiograficzne wykonuje się co 2-3 lata, a jeśli zwapnienia są istotne wtedy jest ono wykonywane raz w roku. Co roku badanie echo serca wykonuje się w przypadku zwężenia umiarkowanego.

Zwężenie duże (ciężkie) – w tym przypadku stosuje się metody zachowawcze, a jeśli zmiany postępują i jest możliwość ich naprawienia, rozważa się metody inwazyjne.

Jakie są sposoby leczenia stenozy aortalnej?

Leczenie zachowawcze

W celu zmniejszenia lub opanowania objawów stosowane są leki moczopędne oraz leki obniżające ciśnienie. Te drugie należy stosować z ostrożnością. Jeżeli występuje migotanie przedsionków rozważa się kardiowersję elektryczną. W przypadku dławicy piersiowej, ostrożnie można stosować   β-blokery czy azotany.

Leczenie Inwazyjne – podstawa leczenia stenozy aortalnej

1. Operacja wymiany zastawki – jest podstawową metodą w leczeniu ciasnego zwężenia.
2. Przezcewnikowe wszczepienie zastawki aortalnej (TAVI) – jest alternatywną metodą leczenia zabiegowego ciężkiego objawowego zwężenia zastawki aortalnej u chorych którzy nie kwalifikują się do klasycznej operacji.
3. Przezskórna walwulotomia balonowa – polega na mechanicznym poszerzeniu kanału zastawki za pomocą cewnika zakończonego balonem.  Zazwyczaj dochodzi do ponownego zwężenia w ciągu około 6-12 miesięcy. Dlatego traktuje się ją pomocniczo. Przygotowując w ten sposób chorych niestabilnych hemodynamicznie do leczenia metodami inwazyjnymi wymienionymi powyżej.

Gdzie szukać pomocy?

Jeśli mamy postawione rozpoznanie lub podejrzenie choroby jaką jest stenoza aortalna, oczywistym jest, że należy zgłosić się do kardiologa. Jednak wizyta u lekarza medycyny rodzinnej czy specjalisty chorób wewnętrznych pozwoli na rozwianie wątpliwości czy problem leży po stronie kardiologicznej.

W celu uzyskania większej ilości informacji polecamy stronę Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego oraz Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego lub zasięgnięcie porady u naszych specjalistów.